Multiplicativos

§127

Le adjectivos numeral MULTIPLICATIVE es:

§128

COMPOSITOS MULTIPLICATIVE ({half-yearly}, {threedecker}, etc.) pote esser formate liberemente secundo le modellos sequente in le quales le formas del numerales functiona como prefixos in compositos. Nota que compositos de iste categoria pote involver derivation simultanee (secundo le modello anglese {three-cornered} que es non simplemente un composito de {three} e {cornered}, sed un derivato composite de {three} e {corner} con le suffixo {-ed}). Vide etiam §§155, 163-164 infra. Le methodos de composition illustrate pote esser applicate equalmente e indifferentemente – intra le limites de necessitate practic pro nove formationes – a substantivos, adjectivos, e verbos.

Un:

Un e un medie:

Duo:

bi- = duo.
bi- + cyclo → bicyclo;
bi- + metallo + -ismo → bimetallismo;
bi- + furcar → bifurcar;
bi- + lingua + -e (adj) → bilingue;

Medie:

semi- = medie.
semi- + deo → semideo;
semi- + official → semiofficial;
semi- + somno + -e (adj) → semisomne;

nove formationes:
semi- + professor → semiprofessor;
semi- + occider → semioccider;
semi- + interessante → semiinteressante;

Nota: Le forma hemi- es usate como un synonymo plus rar de semi- specialmente in terminos technic.

Tres:

tri- = tres.
tri- + folio → trifolio;
tri- + secar → trisecar;
tri- + dimension + -al → tridimensional;
tri- + angulo + -e (adj) → triangule: habente tres angulos;

Quatro:

quadri- = quatro.
quadri- + syllaba + -e (adj) → quadrisyllabe;
quadri- + anno: year + -al → quadriennal;

Nota: Le forma tetra-, ante vocales tetr-, es usate como un synonymo preferite de quadri- specialmente in terminos technic.

Cinque, sex, septe, octo, dece-duo:

penta- = cinque.
penta- + metro → pentametro;
hexa- = sex.
hexa- + chordo → hexachordo;
hepta- = septe.
hepta- + -archia → heptarchia: governamento per septe;
octa- = octo.
octa- + metro → octametro;
dodeca- = dece-duo.
dodeca- + syllaba + -e (adj) → dodecasyllabe;

Nota: Le formas penta-, hexa-, hepta-, octa-, e dodeca- es usate como mono-, di-, e tetra-; il es, specialmente in terminos technic e con le characteristica special que illos perde lor -a final ante un vocal.

Dece, cento, mille:

Compositos multiplicative que involve 10, 100, e 1000 es importante primarimente per virtute de lor uso como expressiones de unitates de mesura in le systema metric e su extensiones technologic. Multiplication per 10, 100, 1000, e 10.000 es exprimite per deca-, hecto-, kilo-, e myria- respectivemente. Le forma parallel pro multiplication per 1/10, 1/100, e 1/1000 es deci-, centi-, e milli-. Le -a e -o final in deca-, myria-, e hecto- es omittite ante un vocal initial del secunde elemento de composito. Nove formationes analoge es possibile quandocunque requirite pro necessitates technologic e pertinente. Le forma myria- pote esser usate in formationes general (non-technic) con le signification 'un grande numero de'. Un illustration traditional es:

litro:
decilitro, centilitro, millilitro,
decalitro, hectolitro, kilolitro,
myrialitro

Un formation analoge possibile es unitate:

unitate:
deciunitate, centiunitate, milliunitate,
decaunitate, hectunitate, kilounitate, myriunitate

Multe(s):

multi- = multe.
multi- + million + -ario → multimillionario;
multi- + polo + -ar → multipolar;
multi- + lobo + -e (adj) → multilobe;

nove formationes:
multi- + cyclo → multicyclo: cyclo con plus que tres rotas;
multi- + linea + -ate → multilineate: habente multe lineas;

Nota: Le forma poly- es usate como un synonymo de multi- specialmente in terminos technic. A exprimer pluralitate in le senso de multiplication per plures in vice de per multes, le forma pluri- es preferite.