Derivation composite
§163
COMPOSITION per prefixos como etiam per le combination de parolas complete es sovente complite IN CONJUNCTION CON DERIVATION per affixos. (Cf. §155 supra.) Un formation como infiltrar non es, parlante strictemente, un composito de 'in' plus 'filtrar', sed un derivato composite de 'in' plus 'filtro' per medio del suffixo verbal
| semi- | cupa | semicupio: banio con un sede | ||||||
| uni- | latere | unilateral
| re-
| fresc
| refrescar
| ad-
| commode
| accommodar
| |
Vide etiam sub compositos numeral multiplicative (§128 supra), un categoria in le qual derivatos composite es abundante. Formationes de iste typo presenta nulle problemas special. Lor uso active como modellos pro nove formationes analoge necessita simplemente duo patronos in combination e ambe istes debe satisfacer le requirimentos pro tractos simple de modello. In consequentia, semicupio con su suffixo isolate
Nota: In compositos de iste categoria le secunde elemento exhibi a vices un cambio de thema que debe esser observate in formationes analoge. P.ex.
mille- + anno → millennio.
§164
Un numero de substantivos e verbos rende adjectivos per un processo de derivation compositori in le qual le suffixo es le desinentia adjectival simple
| ~ | subst. | adjectivo | |
|---|---|---|---|
| late | collo | laticolle | habente collo grosse |
| albe | flor | albiflor | habente flores blanc |
| cruce | forma | cruciforme | habente forma de cruce |
| multe | latere | multilatere | habente multe lateres |
| mixte | linea | mixtilinee | habente lineas mixte |
| crasse | lingua | crassilingue | habente lingua crasse |
| omne | modo | omnimode | multiplice |
| sol | pede | solipede | habente un sol pede |
| tres | remo | trireme | habente tres remos |
| hamo | rostro | hamirostre | habente rostro como hamo |
| unda | sono | undisone | con sono undeante |
| poly- | syllaba | polysyllabe | con multe syllabas |
| ~ | verbo | adjectivo | |
|---|---|---|---|
| vino | coler | vinicole | cultivante vino |
| melle | fluer | melliflue | fluente como melle |
| saxo |
franger |
saxifrage |
frangente petras; que frange petras |
| verme | fugir | vermifuge | que face vermes fugir |
| ventre | loquer | ventriloque | parlante per le ventre |
| vive | parer | vivipare | que parturi [produce] prole vive |
| igne | vomir | ignivome | vomiente igne |
| carne | vorar | carnivore | que mangia carne |
etc.
Cata uno de iste formationes pote servir como le modello pro formationes additional que involve le mesme secunde elemento. Iste secunde elemento pote esser reguardate e usate como un suffixo.
Le vocal compositori es considerate parte del suffixo como illustrate in le exemplos sequente:
| -iforme | gambiforme milliforme |
formate como un gamba de un mille formas |
| -ilingue |
acutilingue lentilingue |
habente un lingua acute; de humor mordace parlante lentemente |
| -ipede |
cervipede unipede |
habente pedes como un cervo habente un sol pede |
| -isone |
americanisone tonitrisone | sonante como un americano sonante como tonitro |
| -icole |
pinicole capillicole |
cultivante pinos cultivante capillos |
| -iloque |
multiloque folliloque |
parlante multo parlante como un folle |
| -ipare |
bufonipare ignipare |
parturiente bufones producente igne |
| -ivome |
injuriivome aurivome |
sputante insultos sputante auro |
etc.
Nota: Suffixos de iste sorta es formas compositori de substantivos e verbos correspondente. In tanto que tal substantivos e verbos ha lor proprie derivatos, istes pote equalmente esser usate in nove formationes parallel al typo illustrate supra. P.ex., proque etc.
§165
LE PREPOSITIONES E CONJUNCTIONES include un numero de compositos que non pote servir como modellos pro formationes additional. Parlante strictemente il ha nulle construction de parolas con respecto a ulle de iste duo partes del discurso. Formas como depost, proque, malgrado, etc. es unic e non suggere ulle altere formationes parallel.
Il pote esser notate totevia que un numero de prepositiones corresponde a conjunctiones parallel in que. Exemplos es:
| preposition | conjunction |
|---|---|
| ante | ante que |
| depost | depost que |
| durante | durante que |
| malgrado | malgrado que |
| per | perque |
| post | post que |
| pro | proque |
| salvo | salvo que |
| secundo | secundo que |
| ultra | ultra que |
| viste | viste que |
Quando parolas como considerante, excepte, etc. es usate con functiones prepositional, le addition del conjunction que los convertera in locutiones conjunctive.
§166
Locutiones prepositional e conjunctive es multo numerose e nove locutiones pote esser formate tanto liberemente como in anglese.
§167
Nota: Como dictate per requirimentos practic, il es possibile usar duo prepositiones insimul secundo le modello del anglese {in between} que differe del prepositiones composite anglese como {into} e {upon} mermente per le orthographia separate del duo elementos.